Ξαναληστευουν τα ασφαλιστικα ταμεια – 82,5% το κουρεμα των αποθεματικων τους
Του Πέτρου Γιώτη στην eksegersi.gr
Ο Φ. Σαχινίδης είναι ο μόνος από το οικονομικό επιτελείο των κυβερνήσεων Παπανδρέου που κατάφερε να διασωθεί πολιτικά και σίγουρα ξέρει καλά και τα οικονομικά δεδομένα και αυτά που κρύβονται πίσω από τις γραμμές της τελευταίας απόφασης του Eurogroup, γιατί είναι αυτός που ενημερώθηκε από τον Στουρνάρα για λογαριασμό του Βενιζέλου. Σε μια αποκαλυπτική συνέντευξη που έδωσε στον Χατζηνικολάου (Real FM), το πρωί της Τετάρτης, αποκάλυψε πολλά και ενδιαφέροντα.
Το πρώτο και βασικότερο είναι ότι έδωσε μια τάξη μεγέθους για το περιβόητο πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων, που πρέπει να
ολοκληρωθεί μέχρι τις 13 Δεκέμβρη: «Σύμφωνα με τις τεχνικές ασκήσεις που έχουν γίνει φαίνεται ότι η επιδίωξη να μειωθεί το χρέος κατά περίπου 40 δισ. θα προκύψει κυρίως – σε ένα μεγάλο βαθμό, κατά 50% – από την μείωση τους χρέους μέσα από την διαδικασία επαναγοράς των ομολόγων». Αυτό το επιβεβαίωσε και ο Στουρνάρας, το μεσημέρι της ίδιας μέρας, μιλώντας για συνολική μείωση του χρέους κατά 20 μονάδες. Αρνήθηκε, όμως, να πει ποιος είναι ο στόχος για την επαναγορά. «Υπάρχει ένας γενικός στόχος, αλλά έχουμε πει στο Eurogroup να μην κάνουμε ανακοινώσεις για το στόχο αυτό», δήλωσε. Ο Σαχινίδης, όμως, αποκάλυψε ότι ο στόχος της επαναγοράς είναι το μισό του συνολικού στόχου μείωσης του χρέους, δηλαδή πρέπει να επαναγοραστούν ομόλογα ονομαστικής τιμής τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ.
Το επόμενο ερώτημα είναι από ποιους θα επαναγοραστούν αυτά τα ομόλογα; Ενδέχεται να υπάρχουν μερικά funds του εξωτερικού που ν’ αγόρασαν ομόλογα στη δευτερογενή αγορά σε χαμηλές τιμές και τώρα να θελήσουν να πουλήσουν, δεδομένου ότι τους τελευταίους μήνες (προφανώς επειδή υπήρξε σχετική παρασκηνιακή πληροφόρηση ότι συζητιέται επαναγορά) η τιμή ακολούθησε αύξουσα πορεία και σχεδόν διπλασιάστηκε. Αυτό το επιβεβαίωσε και ο Μαστρόκαλος του ΟΔΔΗΧ, που είπε ότι «από μεριάς αγοράς τα ομόλογα βρίσκονται στις υψηλότερες τιμές που έχουν από την ημερομηνία που εκδόθηκαν». Εξήγησε, μάλιστα, ότι τα ομόλογα έπεσαν ακόμα και στο 14% και τώρα βρίσκονται στο 28-29%. Ενδεχομένως, όμως, πολλά ομόλογα να πέρασαν στα χέρια των γνωστών «γυπών των αγορών» (vulture funds), που δεν αρκούνται σε διπλασιασμό μιας χαμηλής τιμής, αλλά περιμένουν να πουλήσουν τα ομόλογα στη λήξη, προκειμένου να κερδίσουν τέσσερις και πέντε φορές τα κεφάλαια που επένδυσαν. Αν ισχύει αυτό, τότε η «δεξαμενή» για την επαναγορά ομολόγων στενεύει πολύ. Αυτή η δεξαμενή είναι περίπου 62 δισ. ευρώ και το ελληνικό δημόσιο πρέπει να επαναγοράσει τα 20 δισ., δηλαδή το ένα τρίτο. Αν τα ξένα funds δεν δείξουν προθυμία να μπουν στο «κόλπο», τότε τα ομόλογα προς επαναγορά πρέπει να αναζητηθούν από ελληνικές τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία και φορείς του δημοσίου, όπως π.χ. τα πανεπιστήμια, τα διαθέσιμα των οποίων επενδύθηκαν σε ομόλογα ελληνικού δημοσίου, τα οποία υπέστησαν το «κούρεμα» του PSI. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για νέο «κούρεμα», αφού, σύμφωνα με την απόφαση του Eurogroup, τα ομόλογα δεν μπορούν ν’ αγοραστούν σε τιμή μεγαλύτερη από το 35% της ονομαστικής τους (ανώτερο εύρος διαπραγμάτευσης στη συνεδρίαση της Παρασκευής 23.11.12).
Το πιθανότερο, λοιπόν, για να μην πούμε το βέβαιο, είναι πως τα ομόλογα θα αναζητηθούν από την ελληνική αγορά. Αυτό βγήκε, εμμέσως πλην σαφέστατα, απ’ όσα επαναλάμβανε συνεχώς ο Στουρνάρας. «Είναι πατριωτικό καθήκον να πετύχει». «Πρέπει όμως να πετύχει, το επαναλαμβάνω αυτό. Είναι καθαρά θέμα αξιοπιστίας της χώρας να πετύχει. Εχει ζητηθεί από τη χώρα εδώ και πάρα πολύ καιρό». «Επαφίεται στο πατριωτικό καθήκον του καθενός. Το buy back πρέπει να πετύχει». «Σας είπα, όμως, ότι η επαναγορά χρέους πρέπει να πετύχει, διότι συμβάλλει στη βιωσιμότητα του χρέους και στην αξιοπιστία της χώρας».
Αρα, απευθύνονται κυρίως σε κατόχους ομολόγων που βρίσκονται στην Ελλάδα. Ποιοι είναι αυτοί; Τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, πανεπιστήμια και άλλοι δημόσιοι φορείς που είχαν αποθεματικά υποχρεωτικά δεσμευμένα στην ΤτΕ. Ο Στουρνάρας είπε ότι για τις τράπεζες δε θα χρειαστεί νέα ανακεφαλαιοποίηση, γιατί «τα ομόλογα στις Τράπεζες είναι γραμμένα σε τιμή χαμηλότερη». Αυτό μας ακούγεται σαν μπούρδα και υπεκφυγή, γιατί οι τράπεζες πήραν τα ομόλογα με την ανταλλαγή του PSI και όχι από τη δευτερογενή αγορά και επομένως τα έχουν εγγράψει στην τιμή αγοράς (στο ακέραιο, δηλαδή). Και είχαν έναν παραπάνω λόγο να το κάνουν αυτό, προκειμένου να ανεβάσουν το δείκτη κεφαλαιακής επάρκειάς τους, που συνδέεται άμεσα με τη δυνατότητα δανεισμού τους. Σύντομα, λοιπόν, θα χρειαστεί και νέα ανακεφαλαιοποίηση. Αλλωστε, και η υπάρχουσα ανακεφαλαιοποίηση ξεκίνησε με «πρόβλεψη» για 25 δισ. και ήδη έχει φτάσει τα 42 δισ. ευρώ!
Ομως, εκείνο που έχει σημασία είναι τι θα γίνει με τα ασφαλιστικά ταμεία και άλλους φορείς του δημοσίου που έχουν ομόλογα (πανεπιστήμια κτλ.). Αν αυτοί οι φορείς υποχρεωθούν να μπουν στο νέο «κούρεμα» (ο Στουρνάρας, που αρχικά αρνιόταν ότι πρόκειται για «κούρεμα», κάποια στιγμή είπε «απομείωση γίνεται και τώρα, απομείωση είναι αυτό») και αν υποθέσουμε ότι τα ομόλογα επαναγοραστούν στο 35% (στην καλύτερη περίπτωση, γιατί αυτό είναι το πλαφόν που όρισε το Eurogroup), τότε θα έχουν υποστεί συνολική μείωση των αποθεματικών τους κατά 82,5%. Για παράδειγμα, ένα ασφαλιστικό ταμείο που είχε διαθέσιμα 1.000 ευρώ υπέστη το «κούρεμα» του PSI και βρέθηκε με 500 ευρώ. Αν τώρα πουλήσει αυτά τα 500 ευρώ στο 35%, θα βρεθεί με 175 ευρώ. Δηλαδή, θα έχει μόλις το 17,5% των αποθεματικών που είχε αρχικά! Περιττεύει, βέβαια, να πούμε ότι τα ασφαλιστικά ταμεία δεν είναι τράπεζες για να κάνουν χρηματιστηριακά παιχνίδια, αγοράζοντας και πουλώντας ομόλογα και άλλα τραπεζικά «προϊόντα». Είχαν κάποια αποθεματικά, τα έβαλαν στην ΤτΕ και αυτή τα μετέτρεπε σε ομόλογα ελληνικού δημοσίου (ακόμη και την περίοδο που οι τιμές των ομολόγων κατρακυλούσαν).
Το PSI υποτίθεται ότι ήταν εθελοντικό (για να μην προκύψει «πιστωτικό γεγονός»), όμως, όπως πολύ καλά θυμόμαστε, τα Ταμεία υποχρεώθηκαν να δεχτούν το «κούρεμα», μέσω της ενεργοποίησης των περιβόητων CACs (ρήτρες συλλογικής δράσης – Collective Action Causes), από τις οποίες η συγκυβέρνηση Παπαδήμου δεν εξαίρεσε τα ασφαλιστικά ταμεία. Τώρα, ο Στουρνάρας ξαναμιλαει για εθελοντική συμμετοχή: «Οποιος θέλει προσέρχεται, δεν θα υποχρεώσουμε κανένα ασφαλιστικό Ταμείο να έρθει». Οταν, όμως, ρωτήθηκε ποια είναι η θέση του ως υπουργού Οικονομικών, αν πρέπει ή δεν πρέπει να συμμετάσχουν τα ασφαλιστικά ταμεία, έδωσε την εξής αποκαλυπτική –και άκρως προκλητική– απάντηση: «Τα ασφαλιστικά ταμεία είναι μια ειδική περίπτωση, διότι είναι μέρος της Γενικής Κυβέρνησης. Επομένως, είναι μία η άλλη η συμμετοχή τους. Θα ήθελα όμως να αποφασίσουν τα ίδια τα ασφαλιστικά ταμεία και όχι ο υπουργός Οικονομικών. Υπάρχει διαδικασία. Τώρα, όσον αφορά τα αποθεματικά. Μην φανταστείτε ότι οι συντάξεις πληρώνονται από τα ομόλογα που έχουν, από τα κέρδη των ομολόγων. Οι συντάξεις εξασφαλίζονται, διότι υπάρχει η οιονεί εγγύηση του κράτους για τις συντάξεις και, όταν τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν έλλειμμα, το έλλειμμα καλύπτεται από μεταφορά από τον προϋπολογισμό. Επομένως, δεν τίθεται θέμα συντάξεων. Αλλά θα ήθελα τα ασφαλιστικά ταμεία να αποφασίσουν μόνα τους».
Τι είπε ο προκλητικός γιάπης; Οτι δεν έχει καμιά σημασία αν τα Ταμεία έχουν αποθεματικά, διότι οι συντάξεις καλύπτονται από τον προϋπολογισμό! Με το ίδιο ακριβώς επιχείρημα έβαλε ο Βενιζέλος υποχρεωτικά τα Ταμεία στο «κούρεμα» του PSI. Ακόμα πιο προκλητικός, ο άλλος γιάπης, ο Μαστρόκαλος του ΟΔΔΗΧ, είπε: «Τα ομόλογα αυτή τη στιγμή βρίσκονται στην υψηλότερη τιμή τους από τότε που εκδόθηκαν. Συνεπώς, νομίζω ότι πολλοί επενδυτές θα έχουν ίδιον οικονομικό όφελος να συμμετέχουν (…) Επειδή το ποσό των χρημάτων που μπορούμε να διαθέσουμε για την επαναγορά είναι περιορισμένο, όποιος προλάβει παίρνει. Η επαναγορά ενός χρέους σε τιμές υψηλότερες ιστορικά από όσες έχει υπάρξει όσο αυτό ζει, δεν νομίζω ότι είναι τόσο αρνητικό για τους επενδυτές». Μας λέει, δηλαδή, ότι το νέο «κούρεμα» είναι και συμφέρουσα… επένδυση για τα Ταμεία!
Τι συμβαίνει στην πράξη, βέβαια, το ξέρουμε πολύ καλά. Κάθε τρεις και λίγο βγαίνει ένας αντιασφαλιστικός νόμος που πετσοκόβει τις συντάξεις και τις άλλες ασφαλιστικές παροχές, επειδή οι «αναλογιστικές μελέτες» δείχνουν ότι τα ταμεία δεν είναι «βιώσιμα». Με το νέο πετσόκομμα των αποθεματικών, που θα τα φέρει στο 17,5% της αξίας που είχαν πριν από ένα χρόνο (μπορεί και παρακάτω, αν η επαναγορά γίνει σε τιμή χαμηλότερη του 35%), τα ασφαλιστικά ταμεία θα βρεθούν πανί με πανί και οι συντάξεις τους (μαζί με τις υπόλοιπες παροχές) θα υποστούν νέα πλήγματα (και όχι μόνο μια φορά). Γιατί οι περιβόητες «αναλογιστικές μελέτες» παίρνουν υπόψη και την περιουσία των Ταμείων, κάνοντας προβολή στο μέλλον. Οταν, λοιπόν, το βασικότερο περιουσιακό στοιχείο των Ταμείων, τα αποθεματικά τους, δεχτεί νέα απομείωση, η προβολή θα δείξει χειρότερη «βιωσιμότητα». Και βέβαια, βάσει των αντιασφαλιστικών νόμων και των Μνημονίων, θα πρέπει να μειωθούν συντάξεις και λοιπές ασφαλιστικές παροχές.
Υπάρχει, τέλος, ένα ακόμη ζήτημα. Πόσο θα κοστίσει η επαναγορά ομολόγων και πού θα βρεθούν τα λεφτά; Ο Σαχινίδης, ο οποίος έχει βέβαια ενημέρωση, είπε στον Χατζηνικολάου: «Ελπίζω, λοιπόν, ότι η ελληνική κυβέρνηση με την βοήθεια των κατάλληλων συμβούλων θα προχωρήσει στην ταχεία υλοποίηση αυτής της απόφασης αφού λυθούν ζητήματα όπως για παράδειγμα: από πού θα γίνει η χρηματοδότηση, από πού η Ελλάδα θα εξασφαλίσει αυτό το αναγκαίο ποσό μέσω του οποίου θα προχωρήσει στην προσφορά για την επαναγορά του χρέους;». Ο Στουρνάρας, όμως, πέρασε κατευθείαν στο ψέμα: «Η χρηματοδότηση έχει εξασφαλιστεί, όπως ξέρετε πολλοί ρωτούν αν το πρόγραμμα θα έχει νέα βήματα, βεβαίως έχει νέα χρήματα, όλα αυτά που σας είπα τα πρόσθετα, συμποσούνται γύρω στα 13 με 14 δισεκατομμύρια περίπου, ίσως και περισσότερα».
Με την απλή μέθοδο των τριών μπορεί εύκολα να βρει κανείς ότι με 14 δισ. ευρώ και επαναγορά στο 35% της ονομαστικής τιμής μπορεί ν’ αγοραστούν ομόλογα 40 δισ. ευρώ. Δηλαδή, το διπλάσιο του στόχου που έχει τεθεί! ‘Η, αν θέλετε, μπορεί ν’ αγοραστεί χρέος ίσο με το στόχο μείωσης που έχει τεθεί για το 2020. Επομένως, τα υπόλοιπα μέτρα που αποφάσισε το Eurogroup (μείωση επιτοκίων, επιστροφή κερδών από κεντρικές τράπεζες κτλ.) δε θα χρειάζονταν! Θα αρκούσε η επαναγορά ομολόγων. Επειδή, λοιπόν, αυτό δεν ισχύει, είναι φανερό ότι ο Στουρνάρας είπε ένα ψέμα, για ν’ αποφύγει τη δημοσιογραφική ερώτηση. Ενα ψέμα που εκείνη τη στιγμή δεν το έπιασε κανείς. Το έπιασε μόνο ο Μαστρόκαλος, ο οποίος άρχισε να μπερδεύει το θέμα: «Μπορεί να μην είναι 10 δισ., να είναι λιγότερα, θα εξαρτηθεί, δεν υπάρχει δηλαδή μια ειλημμένη απόφαση ως προς την ακρίβεια του ποσού».
Και οι δύο, όμως, και ο Στουρνάρας και ο Μαστρόκαλος, επέμεναν ότι τα λεφτά για την επαναγορά δε θ’ αντληθούν από τη δόση, αλλά θ’ αποτελέσουν νέο δάνειο. Μαστρόκαλος: «Θα υπάρχει πρόβλεψη, ώστε να υπάρχει μία δανειακή σύμβαση που να μας τα δώσουν την κατάλληλη στιγμή, όταν πρέπει να πληρωθούν, να το πω έτσι». Στουρνάρας: «Τα χρήματα της επαναγοράς δεν είναι μέσα στη δόση των 44 δισεκατομμυρίων, είναι πρόσθετο. Φυσικά εφ’ όσον είναι δάνειο, βέβαια και επιβαρύνει το χρέος, θα εξοφληθεί όμως κανονικά, είτε μπορεί να εξοφληθεί κι από έσοδα ιδιωτικοποιήσεων για παράδειγμα. Επομένως δεν υπάρχει καμία σύγχυση νομίζω, είναι το ανακοινωθέν σαφές ως προς το κομμάτι αυτό».
Το ανακοινωθέν του Εurogroup, βέβαια, δεν αναφέρει τίποτα για νέο δάνειο προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η επαναγορά. Γι’ αυτό και ο Σαχινίδης είπε πως αυτό είναι ζήτημα προς λύση. Ο Στουρνάρας, όμως, που έχει συνηθίσει να λέει τα πιο χοντρά ψέματα με τον πιο φυσικό τρόπο (την εποχή που διηύθυνε το ΙΟΒΕ είχε δώσει ρέστα σ’ αυτόν τον τομέα), δεν δίστασε να πει, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, πως όχι μόνο είναι εξασφαλισμένο το δάνειο για την επαναγορά, αλλά και πως «είναι όμως υπολογισμένο και στις χρηματοδοτικές ανάγκες του και στο DSA, άρα είναι μέσα στο 124%». Πώς, όμως, έχουν υπολογίσει στο σενάριο για μείωση του χρέους σε 124% του ΑΕΠ το 2020 (αυτό είναι το DSA) ένα νέο δάνειο που δεν ξέρουν καν πόσο θα είναι, αφού δεν ξέρουν σε τι ύψος θα φτάσει η επαναγορά;
Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα γίνει νέο παζάρι με την τρόικα. Μπορεί να πάρουν όλο το ποσό με τη μορφή δανείου από τον EFSF, όπως λένε. Μπορεί να τους δώσουν ένα μέρος και ένα άλλο μέρος να απαιτήσουν να καλυφθεί από τη δόση. Μικρή σημασία έχει αυτό. Εκείνο που μετράει είναι η κυοφορούμενη νέα επίθεση σε ό,τι απέμεινε ως αποθεματικό στα ασφαλιστικά ταμεία, πανεπιστήμια κτλ.
